EN 1090 Belgesi Nedir?

EN 1090 Belgesi Nedir, Avrupa standartlarına uygun olarak çelik ve alüminyum yapıların üretim, montaj ve kalite kontrol süreçlerini düzenleyen önemli bir belgedir. Bu belge, özellikle Avrupa Birliği nde (AB) faaliyet gösteren firmalar için zorunlu hale gelmiştir ve yapı sektöründeki ürünlerin yasal olarak piyasaya sunulabilmesi için gereklidir. EN 1090 yapı malzemeleri yönetmeliği (Construction Products Regulation - CPR) çerçevesinde AB iç pazarında ürünlerin serbest dolaşımını sağlamak ve ürünlerin güvenliğini garanti altına almak amacıyla geliştirilmiştir.

Avrupa Birliği Yapı Malzemeleri Yönetmeliği (CPR) : Avrupa Birliği, yapı malzemelerinin güvenliğini ve performansını düzenlemek amacıyla 2011 yılında Yapı Malzemeleri Yönetmeliği’ni (CPR - 305/2011) yürürlüğe koymuştur. Bu yönetmelik, yapı ürünlerinin AB içerisinde serbest dolaşımını kolaylaştırmak için ortak teknik şartlar belirler. Ayrıca, bu ürünlerin belirlenen performans kriterlerini karşılamasını ve ürünlerin insan sağlığı, güvenlik ve çevre açısından risk oluşturmadığını garanti eder. EN 1090 Belgesi de bu yönetmelik çerçevesinde çelik ve alüminyum yapıların standartlara uygun üretilmesini sağlamak amacıyla oluşturulmuştur.

Yapı Malzemeleri Yönetmeliği, EN 1090 Belgesi gibi ürünlere CE işareti konulmasını zorunlu kılar. CE işareti, ürünlerin Avrupa Birliği nde satılabilmesi için gerekli olan teknik ve güvenlik gerekliliklerini karşıladığını gösterir. EN 1090 Belgesi olmayan bir firma, ürünlerine CE işareti koyamaz ve bu ürünlerin Avrupa pazarında satılması mümkün olmaz.

EN 1090 Standartının Gelişimi

EN 1090 standardı Avrupa genelinde çelik ve alüminyum yapıların kalite ve güvenlik açısından belli kriterlere uygun olmasını sağlamak amacıyla 2008 yılında yayınlandı. Bu standart, çelik yapıların üretimi, montajı ve kalite kontrollerinin belirli bir seviyede yapılmasını güvence altına alır. EN 1090 standardı, üç ana kısımdan oluşur:

1. EN 1090-1: Çelik ve alüminyum yapıların uygunluk değerlendirmesi ve CE işaretlemesi ile ilgili şartları kapsar. Bu bölüm, yapı malzemelerinin CE işareti taşıması için gerekli olan değerlendirme ve doğrulama süreçlerini tanımlar.

2. EN 1090-2: Çelik yapıların teknik gereksinimlerini belirler. Bu standart, yapıların malzeme seçiminden montajına kadar olan süreci düzenler ve yapıların dayanıklılığını, güvenliğini artırmayı amaçlar.

3. EN 1090-3: Alüminyum yapıların teknik gereksinimlerini belirler. Alüminyum yapıların üretiminde ve montajında dikkat edilmesi gereken teknik detaylar bu bölümde ele alınır.

Bu standartlar, yapı sektöründe kullanılan metal malzemelerin kalitesini, güvenliğini ve dayanıklılığını garanti altına alır. EN 1090’ın ilk versiyonunun ardından, çeşitli güncellemeler yapılmış ve özellikle 2014’te Avrupa Birliği Yapı Malzemeleri Yönetmeliği’ne tam uyum sağlamak amacıyla önemli değişiklikler getirilmiştir.

EN 1090 Belgesinin Önemi

EN 1090 Belgesi sadece yasal bir gereklilik olmakla kalmaz, aynı zamanda firmaların üretim süreçlerinin güvenilir ve kaliteli olduğunu kanıtlar. Belgeyi alan firmalar, ürünlerinin Avrupa Birliği içinde serbestçe ticaretini yapabilir. Yapı güvenliği açısından önemli olan bu belge, üreticilerin uluslararası alanda rekabet gücünü artırır. Ürünlerin performansını değerlendiren ve uygunluklarını belgeleyen bu sistem, yapı sektöründeki kaliteyi güvence altına alır.

EN 1090 Belgesi ile çelik ve alüminyum yapıların montajından üretimine kadar olan süreçler şeffaf bir denetime tabi tutulur. Bu sayede, projelerde kullanılan malzemelerin uluslararası standartlara uygunluğu sağlanır. Yapıların güvenliği ve dayanıklılığı, bu belge ile garanti altına alınmış olur.

EN 1090 Belgesi Avrupa Birliği Yapı Malzemeleri Yönetmeliği (CPR) çerçevesinde zorunlu hale getirilmiş ve çelik ile alüminyum yapıların güvenli, dayanıklı ve kaliteli olmasını sağlamıştır. Yapı sektörü açısından büyük önem taşıyan bu standart, üreticilerin CE işareti almasına ve ürünlerini Avrupa pazarında yasal olarak satmasına imkân tanır. EN 1090, yapı güvenliği ve kaliteyi garanti altına alan bir belge olarak, üreticilerin uluslararası pazarda rekabet gücünü artırırken, aynı zamanda yapı projelerinin güvenilirliğini sağlar.

EN 1090 Belgesi Nasıl Alınır? 

EN 1090 Belgesi almak isteyen firmalar, kalite yönetim sistemlerinin belgelenmesi ve süreçlerin izlenebilirliğini sağlamak amacıyla belirli doküman gerekliliklerini karşılamak zorundadır. Bu dokümanlar, firmanın üretim süreçlerini, kalite kontrol yöntemlerini ve malzeme uygunluğunu tanımlar. Dokümantasyon, EN 1090 standartlarına uyumu kanıtlamanın temel adımıdır ve üretimin her aşamasının kontrol altında olduğunu gösterir. Aşağıda, EN 1090 Belgesi sürecinde gerekli olan dokümanlar ve bunların detaylı açıklamaları yer alır.

1. Fabrika Üretim Kontrolü (FPC) Dokümantasyonu

Fabrika Üretim Kontrolü (FPC), EN 1090 Belgesi için en önemli gerekliliklerden biridir. FPC sistemi, üretim sürecinin tamamının izlenmesini, kontrol edilmesini ve belgelenmesini sağlar. FPC dokümantasyonu, ürünlerin standartlara uygun olarak üretildiğini kanıtlar ve şu ana başlıkları içerir:

• Kalite El Kitabı: Firmanın kalite politikasını, hedeflerini ve FPC nin nasıl uygulandığını tanımlar. Bu doküman, üretim süreçlerinin nasıl kontrol edileceğini ve kalite yönetim sisteminin nasıl işletileceğini gösterir.

• Süreç Akış Diyagramları: Üretim süreçlerinin adım adım nasıl gerçekleştiğini gösteren diyagramlar, sürecin her aşamasının kontrol altında olduğunu kanıtlar. Üretim ve montaj işlemleri detaylandırılır.

• Kontrol Planları: Üretim süreçlerinin hangi aşamalarında kalite kontrolleri yapılacağını ve hangi kriterlere göre denetleneceğini belirtir. Kontrol planı, ürün kalitesinin ve standartlara uygunluğun sürekliliğini sağlar.

• Malzeme Sertifikaları: Kullanılan çelik ve alüminyum gibi malzemelerin kalite ve dayanıklılık açısından uygun olduğunu gösteren sertifikalar. Bu belgeler, malzemelerin standartlara uygun olduğunu kanıtlar.

2. Teknik Gerekliliklerle İlgili Dokümantasyon

EN 1090 Belgesi almak için teknik gerekliliklerin karşılanması önemlidir. Teknik dokümantasyon, ürünlerin teknik şartnamelere uygun olduğunu gösterir. Bu kapsamda oluşturulması gereken dokümanlar şunlardır:

• Malzeme Teknik Şartnameleri: Kullanılan çelik, alüminyum veya diğer malzemelerin teknik özelliklerini tanımlar. Bu belgeler, ürünlerin dayanıklılığı, mukavemeti ve uygunluğunu kanıtlar.

• Kaynak İşlemleri ve Kaynakçı Sertifikaları: Kaynak işlemlerinin EN ISO 3834 gibi uluslararası standartlara uygun olarak yapıldığını gösteren dokümanlar. Kaynakçıların sertifikaları da bu belgeler arasında yer alır. Kaynak işlemleri EN 1090 kapsamında büyük önem taşır ve kaynakçılarının yeterlilikleri belgelenmelidir.

• Kaynak Talimatları (Welding Procedure Specifications - WPS): Kaynak işlemlerinin nasıl yapılacağını adım adım tanımlar. WPS dokümanları, her bir kaynak işlemi için belirlenmiş teknik parametreleri içerir ve işlemlerin uygunluğunu gösterir.

• Kaynak Performans Testi (Welding Procedure Qualification Record - WPQR): Kaynak prosedürlerinin yeterliliğini ve kaynakçının performansını belgeleyen test sonuçları. Bu dokümanlar, kaynak işlemlerinin belirlenen standartlara uygun olduğunu kanıtlar.

3. Ürün Takibi ve İzlenebilirlik Dokümanları

Ürün izlenebilirliği, üretim sürecinin her aşamasında kullanılan malzemelerin ve yapılan işlemlerin izlenebilmesi için gereklidir. İzlenebilirlik dokümanları, bir ürünün hangi aşamalardan geçtiğini ve hangi kalite kontrollerine tabi tutulduğunu gösterir.

• Üretim ve Montaj Kayıtları: Üretim sürecinde hangi adımların atıldığını ve bu adımların nasıl gerçekleştirildiğini gösteren kayıtlar. Bu belgeler, üretim sırasında yapılan işlemlerin ve montajın standartlara uygun olarak tamamlandığını kanıtlar.

• Muayene ve Test Raporları: Üretilen yapı elemanlarının hangi test ve muayenelerden geçtiğini gösteren raporlar. Ürünlerin dayanıklılık ve güvenlik açısından uygunluğunu kanıtlamak için bu raporlar gereklidir. Test sonuçları, özellikle kaynaklı parçaların kalitesini doğrulamak için önemlidir.

• Hata ve Düzeltici Faaliyet Kayıtları: Üretim sırasında tespit edilen hatalar ve bu hataların düzeltilmesi için yapılan işlemleri gösteren kayıtlar. Bu dokümanlar, kalite kontrol sürecinde meydana gelen sorunların nasıl çözüldüğünü belgelemek amacıyla tutulur.

4. CE İşaretleme Dokümantasyonu

EN 1090 Belgesi ürünlere CE işareti konulmasına olanak tanır. CE işaretlemesi için gerekli dokümantasyonun eksiksiz olması gerekir.

• Uygunluk Beyanı (Declaration of Conformity): Üretici, ürünlerin EN 1090 standartlarına ve ilgili Avrupa Birliği düzenlemelerine uygun olduğunu beyan eder. Bu belge, CE işaretinin kullanılması için zorunludur.

• Performans Beyanı (Declaration of Performance - DoP): Üretilen yapı elemanlarının performans özelliklerini ve standartlara uygunluğunu tanımlar. Performans beyanı, ürünlerin güvenilir olduğunu ve AB iç pazarında satılabileceğini gösterir.

5. Risk Değerlendirme ve Güvenlik Dokümantasyonu

Risk değerlendirme dokümanları, üretim ve montaj sırasında olası risklerin önceden belirlenip bu risklerin minimize edilmesi için yapılan çalışmaları içerir.

• Risk Değerlendirme Raporları: Üretim ve montaj süreçlerinde oluşabilecek risklerin analiz edildiğini ve bu risklere karşı alınacak önlemleri gösteren raporlar. Bu belgeler, çalışanların güvenliği ve üretim süreçlerinin kesintisiz devam etmesi için önemlidir.

• Güvenlik Talimatları: Üretim ve montaj sırasında çalışanların güvenliğini sağlamak için alınması gereken tedbirleri tanımlar. Bu talimatlar, iş sağlığı ve güvenliği standartlarına uyum sağlanması için zorunlu belgeler arasında yer alır.

EN 1090 Belgesi almak için gerekli dokümantasyon, firmanın üretim süreçlerinin her aşamasında kaliteyi ve standartlara uygunluğu garanti altına almayı hedefler. Fabrika Üretim Kontrolü, teknik gereksinimler, ürün izlenebilirliği, CE işaretleme ve risk değerlendirme gibi kritik dokümanlar, belgenin alınması sürecinde önemli rol oynar. Tüm bu dokümanlar, firmanın üretim süreçlerinin şeffaf, izlenebilir ve denetime açık olduğunu kanıtlar.

EN 1090 Belgesi Veren Kuruluşlar ve Onay Süreci

EN 1090 Belgesi almak isteyen firmalar, üretim süreçlerinin EN 1090 standartlarına uygun olduğunu kanıtlayabilmek için yetkilendirilmiş bağımsız kuruluşlar tarafından denetlenir ve belgelendirilir. Bu belgelendirme sürecinde yer alan kuruluşların akreditasyonu ve yetkilendirilmesi, ulusal ve uluslararası otoriteler tarafından yapılır. Bu süreçte Türkiye deki akreditasyon ve yetkilendirme süreci TURKAK, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı, Avrupa Birliği Komisyonu ve NANDO (New Approach Notified and Designated Organizations) veritabanı ile bağlantılıdır.

1. TÜRKAK Akreditasyonu

Türkiye de EN 1090 Belgesi vermeye yetkili belgelendirme kuruluşlarının akredite edilmesi süreci, Türk Akreditasyon Kurumu (TÜRKAK) tarafından gerçekleştirilir. TÜRKAK, 1999 yılında kurulmuş olup Türkiye nin ulusal akreditasyon kuruluşudur. Belgelendirme kuruluşlarının güvenilir ve tarafsız olduğunun garanti altına alınması için akreditasyon işlemleri TURKAK tarafından yapılır.

TÜRKAK, uluslararası standartlar çerçevesinde denetim ve belgelendirme hizmeti sunan kuruluşların yetkinliğini değerlendirir ve bu kuruluşları akredite eder. EN 1090 Belgesi vermek isteyen bir belgelendirme kuruluşunun, öncelikle TÜRKAK tarafından EN ISO/IEC 17065 standardına göre akredite edilmesi gerekmektedir. Bu akreditasyon, belgelendirme kuruluşunun EN 1090 standardına göre uygunluk değerlendirme hizmeti verebilmesi için gerekli ilk adımdır.

2. Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı Ataması

TÜRKAK tarafından akredite edilen belgelendirme kuruluşları, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı tarafından yetkilendirilir. Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı, Türkiye deki yapı malzemelerinin piyasaya arzına ilişkin düzenlemeleri ve denetimleri yapan kurumdur. EN 1090 Belgesi vermeye yetkili bir kuruluşun, Bakanlık tarafından yetkilendirilmesi zorunludur.

Bu atama, belgelendirme kuruluşunun EN 1090 kapsamındaki uygunluk değerlendirme faaliyetlerini yasal olarak gerçekleştirmesini sağlar. Bakanlık, Türkiye’de CE işareti taşıyacak yapı malzemeleri ile ilgili uygunluk değerlendirme kuruluşlarını seçer ve yetkilendirir. Yetkilendirilmiş kuruluşlar, Türkiye de EN 1090 Belgesi vermek için yasal hakka sahip olur.

3. Avrupa Birliği Komisyonu Ataması

Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı tarafından yetkilendirilen kuruluşlar, ayrıca Avrupa Birliği Komisyonu tarafından da onaylanabilir. Avrupa Birliği, yapı malzemeleri gibi ürünlerin uygunluk değerlendirme sürecinde güvenilirliği sağlamak için bağımsız belgelendirme kuruluşlarını onaylar.

Bu süreçte, bir belgelendirme kuruluşu, Avrupa Birliği ülkelerinde faaliyet göstermek ve EN 1090 Belgesi vermek için AB Komisyonu tarafından da atanabilir. Avrupa Birliği Komisyonu, belgelendirme kuruluşlarının belirli teknik kriterlere ve yeterliliklere sahip olup olmadığını denetler ve bu kuruluşları yetkilendirir. Komisyonun bu onayı, belgelendirme kuruluşunun yalnızca Türkiye de değil, tüm AB ülkelerinde EN 1090 Belgesi vermesine olanak tanır. Avrupa Komisyonu tarafından onaylanan kuruluşlar, Avrupa genelinde geçerli olan CE işareti için uygunluk değerlendirme yetkisine sahip olur.

4. NANDO Veritabanı

NANDO (New Approach Notified and Designated Organizations), Avrupa Birliği nin yeni yaklaşım direktifleri kapsamında yetkilendirilmiş uygunluk değerlendirme kuruluşlarının yer aldığı resmi veritabanıdır. Avrupa Birliği ülkelerinde, CE işareti verebilmek için yetkilendirilmiş her kuruluş, NANDO veritabanında listelenir.

Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı tarafından yetkilendirilen ve Avrupa Birliği Komisyonu tarafından onaylanan kuruluşlar, NANDO veritabanında resmi olarak yayımlanır. Bir belgelendirme kuruluşunun EN 1090 Belgesi verebilmesi için, NANDO veritabanında yer alması gerekir. NANDO’da listelenen her kuruluş, belirli teknik standartlar ve alanlarda faaliyet gösterme yetkisine sahip olup, hangi ürünler için belgelendirme hizmeti verebileceği açıkça belirtilir.

NANDO veritabanında yer alan kuruluşlar, Avrupa Birliği’nde CE işareti verme yetkisine sahip kuruluşlar arasında bulunur. Üreticiler, bu veritabanına girerek yetkilendirilmiş kuruluşları inceleyebilir ve kendi üretim alanlarına uygun belgelendirme kuruluşunu seçebilir.

EN 1090 Belgesi vermeye yetkili belgelendirme kuruluşları, Türkiye de TÜRKAK tarafından akredite edilir, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı tarafından yetkilendirilir ve Avrupa Birliği Komisyonu tarafından atanarak NANDO veritabanında listelenir. Bu aşamalar, belgelendirme kuruluşlarının ulusal ve uluslararası düzeyde yetkin ve güvenilir olduğunu garanti altına alır. Avrupa Birliği iç pazarında ürünlerin serbest dolaşımı ve CE işareti ile uyumluluğu için bu süreçler oldukça önemlidir.